Kanker is een woord waar we de rillingen van krijgen. Ook honden worden niet gespaard van deze aandoening. Maar hoe kom je te weten of je hond kanker heeft en welke behandelingen zijn mogelijk? We vragen het aan dierenarts Kiki Vleeschouwers.
Het is een diagnose die alle hondenbaasjes vrezen: kanker. Maar wat is kanker precies? ‘Kanker is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de celdeling in overdrive gaat’, verklaart dierenarts Kiki Vleeschouwers. ‘Elke cel in ons lichaam – of die nu deel uitmaakt van de huid, darmen of eender wat – heeft een beperkte levensduur. Daarom gaan cellen zich delen om ervoor te zorgen dat ons lichaam intact blijft. Zodra het aantal cellen opnieuw in balans is, stopt de celdeling. Wanneer dit niet gebeurt en de cellen zich gaan ophopen, ontstaan er kankercellen.
Of het om goedaardige of kwaadaardige kankercellen gaat, hangt af van waar ze zich in het lichaam bevinden. Goedaardige kankercellen blijven netjes op hun plaats. Ze kunnen hinderlijk zijn, maar niet dodelijk. Kwaadaardige kankercellen daarentegen gaan zich verspreiden over het lichaam en gaan organen aantasten.’
WOEF: Is kanker een veelvoorkomende ziekte bij honden?
KIKI VLEESCHOUWERS: ‘Eén op vier krijgt er vroeg of laat mee te maken. Toch denk ik niet, zoals sommigen weleens beweren, dat er vandaag meer viervoeters met kanker zijn dan pakweg dertig jaar geleden. Er is gewoon meer aandacht voor, ook omdat we er meer over weten en er meer technologie voorhanden is om kankers op te sporen. Zo kunnen we sneller en doeltreffender een diagnose stellen. Honden worden tegenwoordig ook ouder, waardoor de kans op de ziekte toeneemt. Zodra een hond de leeftijd van 10 jaar passeert, heeft hij 50 procent meer kans om kanker te ontwikkelen. Ouderdomskankers zijn de meest voorkomende kankers bij honden.’
‘Boven de leeftijd van 10 jaar stijgt de kans dat een hond kanker krijgt tot 50%’
WOEF: Welke soorten kanker komen het vaakst voor?
KIKI: ‘Huidtumoren staan zonder twijfel bovenaan het lijstje. Bij teefjes zien we vaak borstkanker. Dan heb je nog lymfomen: de kankers die zich ontwikkelen uit witte bloedcellen. Dit zijn het type kankers die echt vaak voorkomen, al kan in elk deel van het lichaam een tumor ontstaan.’
WOEF: Zijn bepaalde rassen gevoeliger voor bepaalde soorten kankers?
KIKI: ‘De berner sennenhond steekt er met kop en schouders bovenuit. Je kan er bijna zeker van zijn dat honden van dit ras vroeg of laat te maken krijgen met kanker. Vaak gaat het om maligne histiocytosen wat zeer kwaadaardige en agressieve tumoren zijn. En boxers zijn berucht om lymfomen en tumoren te ontwikkelen, vaak op de huid of in het maagdarmstelsel. Vooral de huidtumoren – vaak mastocytomen – kunnen snel evolueren en zo andere delen van het lichaam aantasten. Golden retrievers zijn ook vatbaar voor lymfomen. Daarnaast is hemangiosarcoma een aandachtspunt, waarbij er zich tumoren gaan ontwikkelen in de milt. Over het algemeen zijn grotere hondenrassen gevoeliger voor kankers. Botkanker is daarbij een vaak voorkomende vorm. Ook buldoggen lopen meer risico op kanker. Hoe dan ook is elke hond vatbaar voor kanker. Genetica speelt een rol, maar ook omgevingsfactoren zoals vervuiling, weersomstandigheden en levensstijl kunnen de kans op kanker verhogen.’
‘Grote hondenrassen en buldoggen lopen meer risico op kanker’
WOEF: Welke symptomen kunnen erop wijzen dat een hond kanker heeft?
KIKI: ‘Er zijn veel soorten kankers en dus ook veel manieren waarop je kunt achterhalen of er sprake is van de ziekte. Als de hond sterk gaat vermageren, dan is dit mogelijk te wijten aan kanker. Deze ziekte vraagt immers veel energie van het lichaam, meer dan dat een hond kan omzetten via de voeding. Verder kunnen een slome indruk en een gebrek aan energie indicatoren zijn van bloedarmoede, wat ook aan kanker gelinkt kan worden.
Terwijl oppervlakkige gezwellen vaak makkelijk waar te nemen zijn, geldt dit niet voor inwendige tumoren in het maagdarmstelsel. Bloed in de ontlasting of braken kunnen dan mogelijke indicatoren zijn, al zijn het ook symptomen die op een andere aandoening kunnen wijzen. Daarom is het belangrijk om tijdig professionele hulp te zoeken. Hoe sneller de diagnose gesteld kan worden, hoe groter de kans is op een doeltreffende behandeling. Het is daarom aan de eigenaar om de hond goed te observeren: ga na of je huisdier afwijkend gedrag stelt of knobbeltjes vertoont. Wacht daar niet mee tot je hond op leeftijd is, maar maak hem er al van jongs af aan gewend aan.’
WOEF: Hoe wordt de diagnose gesteld?
KIKI: ‘We kunnen een biopsie doen, waarbij een stukje weefsel onderzocht wordt om een diagnose te stellen. Een bloedonderzoek kan ook belangrijke informatie opleveren. Wanneer er vermoedens zijn, kan radiografie helpen om de mogelijke locatie van de tumor op te sporen. Ook een echografie van de buikholte kan uitsluitsel geven over de aan- of afwezigheid van een gezwel. Als een hond plots epilepsie krijgt, kan dit wijzen op een hersentumor. In dit geval kan een MRI of een scan meer informatie geven. Afhankelijk van de locatie worden er verschillende methoden gebruikt om de nodige vaststellingen te doen.’
‘Als een hond plots epilepsie krijgt, kan dit wijzen op een hersentumor’
WOEF: Stel dat er kanker vastgesteld wordt. Welke behandelingen zijn dan mogelijk?KIKI: ‘Een goedaardige tumor kan operatief weggenomen worden. In het geval van een kwaadaardige kanker, bepalen het stadium, het type en de locatie van de kanker de mogelijke behandeling. Stel dat de kanker al in een vergevorderd stadium is, dan kan je de vraag stellen of een behandeling nog loont. Indien de ziekte nog niet te ver gevorderd is, kan medicatie soms beterschap bieden. Andere kankers vereisen mogelijk chemotherapie via injectie of tabletten. Radiotherapie kan helpen om hersentumoren onder controle te krijgen. De meeste van deze behandelingen worden uitgevoerd door gespecialiseerde dierenartsen.’
WOEF: Hangt daar een stevig kostenplaatje aan vast?
KIKI: ‘Radio- en chemotherapie zijn inderdaad niet de meest goedkope behandelingen. Je mag er niet van uitgaan dat je er met enkele euro’s komt. Alles hangt af van wat er moet gebeuren en hoelang de behandeling duurt.’
WOEF: Heeft castratie een impact?
KIKI: ‘Castratie bij de teef, waarbij de eierstokken worden weggenomen, kan de ontwikkeling van borstkanker mogelijk beperken. De voorwaarde is wel dat deze ingreep gebeurt voor de vierde loopsheid. Als dit niet het geval is, kunnen hormonen alsnog een impact hebben op de ontwikkeling van de kanker. Toch is het ook op latere leeftijd aangewezen om een teef te castreren om erger te voorkomen. Bij de reu kan castratie er net voor zorgen dat hij gevoeliger wordt voor prostaatkanker, al komt deze ziekte zelden voor. In het geval van prostaathyperplasie, waarbij de prostaat groter wordt, kan castratie net een oplossing bieden.’
WOEF: Wat kan je doen om kanker bij de hond te voorkomen?
KIKI: ‘Zoals gezegd kunnen omgevingsfactoren een rol spelen. Denk maar aan luchtkwaliteit of andere vormen van vervuiling. Ongezonde voeding en te weinig lichaamsbeweging zijn zeker aandachtspunten. Obesitas zal nooit de oorzaak zijn van kankerontwikkeling, maar kan wel de trigger zijn. Een gezonde levensstijl is cruciaal, niet alleen om kanker te voorkomen maar ook om de hond voor andere kwalijke aandoeningen te beschermen.’
Tekst: Annick Hus
Foto’s: © Shutterstock
