De gevaren van grasaren voor honden

Niets is leuker voor een hond om in de zomer lekker door het hoge gras heen te racen. Vrijheid! Wat veel baasjes niet weten, is dat hier kleine gevaren op de loer liggen die grote gevolgen kunnen hebben: grasaren! Dierenarts Kiki Vleeschouwer legt uit waarom.

Grasaren zijn zaden van wilde grassen die er op het eerste oog totaal ongevaarlijk uitzien. Hetzelfde geldt voor klitbolletjes van bruin kleefkruid. Toch zijn ze allesbehalve onschuldig, weet dierenarts Kiki Vleeschouwers uit ervaring. ‘Tijdens de zomer en in het najaar komen er veel honden naar de dierenartspraktijk die last hebben van een vastzittende grasaar of een ander zaadje, omdat alle planten en bloemen in die periode volop in bloei zijn’, vertelt ze. Je vindt deze zaden niet alleen in weides of in de wilde natuur. Ze zitten ook verstopt in en rondom gazons die niet gemaaid worden en zelfs in steden waar gemeentes perkjes en parken minder maaien om de bloemetjes en bijtjes een kans te geven.’

Trucje van de natuur
Om te begrijpen waarom bepaalde zaden zo gevaarlijk zijn voor honden, is het goed om te weten hoe ze er in de basis uitzien. Kiki: ‘Veel planten beschermen hun zaden met een puntig of kleverig omhulsel. Superhandig bedacht door de natuur, want zo’n zaadje met weerhaakjes of een steek-
bolletje blijft perfect aan een vogel of een ander wild dier kleven. Dat reist weer verder, waarna het zaadje elders op de grond valt en de plant zichzelf vermenigvuldigt. Het verschil met wilde dieren is echter dat veel honden kortere haren hebben, met name de rassen met een nauw aanliggende vacht. Daarnaast laten veel eigenaren de lange haren tussen de teentjes en oren van hun huisdier regelmatig weggeplukken of knippen. Het gevolg: honden die lekker in een gras vol zaden ravotten, komen in aanraking met zaden die bijna rechtstreeks op hun huid blijven zitten. De meesten vallen er weer af, maar soms zakt zo’n zaadje door de spierbewegingen en trillingen van de hond steeds verder op of in het lichaam met alle gevolgen van dien.’

Tussen de teentjes
Eén van de meest voorkomende plekken – en meteen de vervelendste – waar honden last kunnen krijgen van een vastzittend zaadje, zijn de teentjes. Kiki: ‘Honden hebben een soort zwemvliesjes tussen hun tenen. Als ze na het oppikken van bijvoorbeeld een grasaar verder lopen, kan de punt van zo’n zaadje steeds dieper tussen de teentjes dringen. Als de weerhaakjes van een aar eenmaal onder de huid zitten, is er geen weg meer terug. Als eigenaar merk je dat er een zwelling tussen de teentjes ontstaat. De hond gaat hieraan likken, want het irriteert enorm. Tegen de tijd dat jullie bij de dierenarts zitten, is het wondje – en dus ook de ingangspoort van het grasaartje – vaak alweer dichtgegroeid. Dit maakt het voor een dierenarts verschrikkelijk lastig om zo’n zaadje op te sporen en te verwijderen. Vaak wordt eerst geprobeerd om de fistel, een kleine opening die ontstaat na een ontsteking, met warm water en een ontstekingsremmer open te doen barsten. Als dat geen succes is, wordt er onder verdoving een klein sneetje gemaakt en kan het grasaartje eventueel met een pincet uit de fistelgang worden getrokken. Als dat óók niet lukt, dan moet de fistelgang via de chirurgische weg opgespoord worden om te zien waar de grasaar terecht is gekomen. Je staat ervan versteld hoe ver zo’n zaadje kan migreren. Soms zelfs tot halverwege de poot!’

‘Een zaadje dat tussen de teentjes terecht­komt, kan soms tot halverwege de poot migreren’

In de oren
Wat ook heel frequent voorkomt, is een zaadje dat in de gehoorgang van een hond vastzit. Kiki: ‘Ook hier kiest zo’n zaadje de weg van de minste weerstand, waardoor het steeds verder in de gehoorgang terechtkomt. Dat geeft een enorme jeuk en irriteert ontzettend. Begint je hond met zijn kop te schudden en zie je tekenen van een oorontsteking? Ga dan direct naar de dierenarts. Soms zit het zaadje nog aan de oppervlakte van de gehoorgang en kunnen we het er vrij makkelijk met een speciale pincet – ook wel krokodillenklemmetje genaamd – uit vissen. Is dat niet mogelijk, dan wordt de hond in een roes gebracht, omdat er flink aan zijn gehoorgang getrokken wordt om de grasaar te verwijderen. Worden de eerste symptomen van zo’n vastzittend zaadje in het oor genegeerd? Dan kan de aar het trommelvlies perforeren en zo in het middenoor terechtkomen. Dat is gevaarlijk, want het leidt in zeer ernstige gevallen tot gehoorschade. Een dierenarts zal daarom zo snel mogelijk met een otoscoop kijken waar het zaadje vastzit en dit vervolgens zo voorzichtig mogelijk verwijderen.’ 

Achter het ooglid
Naast de vacht, teentjes en oren kan een zaadje ook in het oog terechtkomen. Kiki: ‘Meestal migreert het meteen onder het derde ooglid. Als eigenaar zie je ineens dat je viervoeter zijn oog toeknijpt, gaat tranen of dat de slijmvliezen opzwellen. Een vastzittende grasaar achter het ooglid is ontzettend pijnlijk voor een hond. Gelukkig kan een dierenarts het derde ooglid vrij gemakkelijk omklappen met een pincetje en het zaadje zo verwijderen. Waar nodig gebeurt dat onder verdoving. Kleine objecten achter het ooglid leiden overigens zelden tot serieuze problemen, maar je moet niet wachten tot er abcessen of hoornvliesbeschadigingen ontstaan.’ 

Advertentie

In de neus
Dat honden gek zijn op snuffelen is een feit. Maar let op in hoge grassen, want met één goede snuif kan een grasaartje zo een neusgat ingezogen worden. Kiki: ‘Ook hier ontstaat dezelfde problematiek als eerder benoemd: het zaadje kan door zijn weerhaakjes niet terug en migreert daardoor steeds verder in de neus. De symptomen bestaan in het begin uit flink niezen, maar aangezien honden dat regelmatig doen zal een eigenaar dat niet snel verdacht vinden. Wat wel meteen opvalt is als er aan één kant van de snuit neusvloei ontstaat. Als het andere neusgat mooi zuiver blijft, is er duidelijk iets aan de hand tussen het neusgat en de keel.’

‘Een opgesnoven grasaartje kan door zijn weerhaakjes niet terug en migreert daardoor verder in de neus’

Een zaadje uit de neus verwijderen is volgens Kiki alleen mogelijk onder verdoving. ’We proberen met een rhinoscoop, een heel fijn instrumentje waar je kleine tangetjes doorheen kunt steken, de grasaar te pakken. Héél soms, eigenlijk alleen bij grote rassen met grote neus-gangen, migreert zo’n aar helemaal door tot aan de keelholte met een chronische ontsteking of infectie tot gevolg. Een hond begin in zo’n geval te kokhalzen, krijgt een stinkende adem en maakt vreemde slikbewegingen. Vaak zit zo’n grasaar al maanden vast, maar komen we er per toeval achter als de hond met vage klachten op het spreekuur wordt binnengebracht.’

In de bek
In principe kan een grasaar of zaadje in de bek van een hond geen kwaad. Kiki: ‘Het wordt vaak meteen weer uitgespuwd. En als het al wordt doorgeslikt, dan breekt maagzuur het af en lost het probleem zichzelf op. Dat is anders als zo’n aar ónder de tong van een hond terechtkomt. De tongspier hangt vast aan de onderkaak en daar is het weefsel wat weker, waardoor een zaadje op zo’n plek veel makkelijk vast komt te zitten. Een hond begint continu te likken, beweegt gek met zijn tong en gaat kwijlen. Vaak heb je als baasje dan wel door dat er iets niet klopt. Een dierenarts zal de boel verder onderzoeken en waar nodig een behandeling starten als het dier in een roesje is.’ 

In de huid
Tot zover vastzittende zaden in de neus, bek, oren en zo meer. Maar wat betreft de huid? Kiki: ‘Een grasaar breekt daar zelden doorheen. Het kan voorkomen op plekken waar de huid zachter is, bijvoorbeeld rondom de vulva of de voorhuid. Maar meestal kun je zo’n zaadje daar als baasje heel gemakkelijk wegplukken.’

Zo verwijder je een zaadje
Grasaar of ander vastzittend zaadje gespot? Wie het snel ontdekt, kan het vaak nog goed weg borstelen. Kiki: ‘Lukt dan niet meer, probeert het dan zo snel mogelijk op een andere manier te verwijderen voordat het verder kan migreren. Doe dit niet met je vingers, want daarmee trek je de weerhaakjes kapot en kunnen er restjes achterblijven. Beter is een pincet. Die mag echt niet ontbreken in je huisdierapotheek. Zit er een aartje vast tussen de teentjes van je hond en krijg je het er niet tussenuit, dan kun je zijn pootje eventueel in warm water met chloramine tabletten weken. Daarna kun je het zaadje er vaak zo uit masseren.’ Lukt dat ook niet, ga dan dezelfde dag nog bij de dierenarts langs. ‘De arts zal het zaadje eerst met andere, speciale pincetjes proberen te pakken. En anders wordt er gekeken naar oplossingen zoals eerder in dit artikel besproken.’

Beter voorkomen dan genezen
Zoals vaker in deze rubriek is gezegd: voorkomen is ten alle tijden beter dan genezen. Een grasaar of ander zaadje opsporen en in het ergste geval chirurgisch laten verwijderen kan een pijnlijk verhaal zijn. Daarom is de belangrijkste tip van Kiki: ‘Controleer je hond áltijd na een wandeling. Borstel grondig door zijn vacht; je staat er soms van te kijken wat daar allemaal in blijft plakken. Controleer ook altijd even in de gehoorgang; trek de oorschelpen zachtjes omhoog en kijk in het oor of daar geen stekeltjes uitpiepen. En inspecteer daarnaast ook altijd de teentjes grondig. Vaak kun je een zaadje dat net vastzit nog makkelijk wegnemen. Een grasaar kan vast komen te zitten, maar ook de klitbolletjes van bruin kleefkruid moeten tijdig weggehaald worden voordat deze worden opgelikt. Dat kan bij een hond namelijk weer voor mond- tong- en keelirritaties zorgen.’

Tekst: Britt Sijtsma
Foto’s: Shutterstock