Foto: © Shutterstock
Of het nu af en toe gebeurt of enkele keren per jaar, elke epilepsieaanval kan voor een hondeneigenaar zorgwekkend zijn. Ook voor de hond is het allesbehalve een prettige ervaring. Maar wat is dat nu precies, epilepsie? Dierenarts Kiki Vleeschouwers legt het ons uit.
Oorzaken
WOEF: Wat is epilepsie?
KIKI VLEESCHOUWERS: ‘We spreken over epilepsie wanneer er een kortsluiting optreedt in de hersenen. Die ontstaat doordat de elektrische activiteit – en hiermee ook de communicatie tussen de zenuwcellen – abnormaal verloopt. Het lichaam gaat hier vervolgens op reageren, met een epilepsieaanval als mogelijk resultaat. Deze kortsluitingen kunnen slechts enkele keren in een hondenleven optreden. Maar ze kunnen ook frequenter voorkomen, waarbij er sprake is van enkele aanvallen per jaar, per maand of zelfs per dag.’
‘Secundaire epilepsie kan verschillende oorzaken hebben, zoals een klap op het hoofd, infecties, een vergiftiging…’
WOEF: Wat is de oorzaak van epilepsie?
KIKI: ‘Primaire epilepsie heeft geen vastgestelde oorzaak. Dit geldt voor 40 procent van de gevallen, al zal dit aantal met de jaren dalen. We komen namelijk steeds meer over de mogelijke oorzaken van epilepsie te weten. Daarnaast is er secundaire of symptomatische epilepsie. Die wordt veroorzaakt door een beschadiging, irritatie of verstoring in de hersenen. Er kan ook sprake zijn van een genetische afwijking, die bij sommige rassen meer voorkomt dan bij andere. Denk maar aan de retrievers, en dan vooral de golden retriever. Maar ook bij boxers, poedels en Duitse herdershonden kan de genetica parten spelen. Stel dat de hond een harde klap op het hoofd krijgt, ergens tegenaan knalt of een andere handeling doet die hersenschade kan berokkenen, dan kan dit ook epilepsie in de hand werken. In zo’n geval kunnen we enkel de symptomen gaan behandelen. Ook infecties zoals toxoplasmose kunnen voor kortsluitingen in de hersenen zorgen. Het goede nieuws is dat dit makkelijk te behandelen is. Hetzelfde geldt voor Mediterrane hondenziekten. Hoewel ze niet vaak voorkomen, kunnen hersentumoren ook de communicatie in de hersenen gaan verstoren. In dit geval kan het aanpakken van dit gezwel nog beterschap brengen. Tot slot is het opletten voor intoxicatie door antivries, alcohol, chocolade of space cake. Maar ook in de tuin kan het gevaar op de loer liggen, aangezien antimosproducten, onkruidverdelgers en andere pesticiden behoorlijk gevaarlijk kunnen zijn. Dan zijn er nog de metabole aandoeningen, die te maken hebben met de stofwisseling die noodzakelijk is voor de normale werking, groei en onderhoud van het lichaam. Een voorbeeld hiervan zijn de chihuahua’s en andere kleine rassen die last kunnen hebben van een te lage bloedsuiker, zeker wanneer ze in het puppystadium zitten. Bij volwassen dieren doen we ook steeds een bloedonderzoek, om na te gaan of er sprake is van lever- of nierproblemen. Beiden kunnen ervoor zorgen dat er epilepsie ontstaat. De Universiteit Gent werkt momenteel ook aan een grootschalig onderzoek, waarbij de onderzoekers concludeerden dat de darmflora ook een belangrijke rol kan spelen. Hoe slechter die is, hoe hoger het risico op epilepsie. Dit toont ook meteen aan hoe belangrijk goede voeding is. Om maar te zeggen dat er veel zaken zijn die een epileptische aanval kunnen uitlokken. Daarom is het des te belangrijker om de oorzaak te achterhalen om een doeltreffende behandeling te kunnen garanderen.’
WOEF: Zijn er verschillende varianten?
KIKI: ‘De variant van epilepsie hangt samen met de oorzaak. Wanneer het niet duidelijk is wat de aanvallen uitlokt, kunnen we enkel symptomatisch behandelen. Als de oorzaak wel duidelijk is, kunnen we iets gerichter werken. Is er sprake van metabole, lever- of nierproblemen, dan is het uiteraard logisch dat we die problemen moeten aanpakken om ook de epileptische aanvallen in de kiem te smoren. Verder heb je nog refractaire epilepsie. In dit geval is de aandoening moeilijk onder controle te houden met de gangbare behandelingen, waardoor verder onderzoek naar adequate medicatie aangewezen is.’
Een aanval herkennen
WOEF: Hoe ziet een epileptische aanval eruit?
KIKI: ‘We kunnen drie fasen onderscheiden. Ten eerste is er de aurafase. In deze fase, die enkele minuten tot enkele uren kan duren, zal de hond mogelijk onrustig gedrag gaan vertonen. Hij begint de wereld rondom hem namelijk anders te ervaren. Hierdoor zal hij zich mogelijk anders gaan gedragen. Het is dan aan de eigenaar om deze signalen tijdig op te pikken. Mogelijk gaat de aurafase over, waarna de hond zich weer beter voelt. Maar na de aurafase kan ook een tweede fase aanbreken: de eigenlijke epilepsieaanval of ictusface. Dat kan een partiële of een volledige aanval zijn. In het eerste geval blijft de hond bij bewustzijn en zal hij mogelijk gekke bewegingen maken met één of meerdere lichaamsdelen. In het tweede geval verliest de hond het bewustzijn, wat mogelijk gepaard gaat met het laten lopen van urine, stoelgang of speeksel. In beide gevallen duurt zo’n aanval hooguit een minuut. Ten slotte volgt er vaak een post-ictale fase waarin de hond bijkomt van de aanval en verward of sloom kan zijn, tot uiteindelijk het normale gedrag weer optreedt.’
‘Voorafgaand aan een epilepsieaanval kan een hond zich onrustig gaan gedragen’
WOEF: Wat kan je doen om je hond te helpen?
KIKI: ‘Zowel in de aurafase als tijdens een aanval is het aan te raden om zo weinig mogelijk prikkels in de ruimte te hebben. Zeker visuele prikkels kunnen in de aurafase epilepsie uitlokken. Daarom is het aanbevolen om de kamer zoveel mogelijk te verduisteren. Wanneer je opmerkt dat de hond in de aurafase komt, kan je hem ook neerleggen. Dat zorgt ervoor dat hij niet kan vallen of ergens tegenaan kan lopen. Wat je vooral niet moet doen is iets in de mond steken om te voorkomen dat hij op zijn tong gaat bijten. Stel dat de hond bij het inbrengen van iets zijn mond dichtklapt van zodra hij het bewustzijn verliest, dan kan je klem komen te zitten. Steek dus nooit iets in de mond, ook omdat de kans klein is dat de hond effectief op zijn tong zal bijten.’
Wat kan je eraan doen?
WOEF: Hoe kan je epilepsie behandelen?
KIKI: ‘Het helpt om valium in te spuiten via de aars. Dit zorgt ervoor dat de stof snel in de bloedbaan terechtkomt, de aanval minder hevig is en een mogelijke status epilepticus voorkomt. Dit laatste betekent dat de hond onophoudelijk de ene na de andere aanval moet incasseren. In zo’n geval moet je zo snel mogelijk professionele hulp inroepen, omdat aanhoudende aanvallen hersenschade kunnen veroorzaken. De dierenarts zal mogelijk proberen om de aanvallen te stoppen door de hond met specifieke producten in anesthesie te brengen. Een enkele aanval is gelukkig niet schadelijk. Het is daarom ook niet nodig om de dierenarts in te schakelen. Toch is het wel belangrijk om de oorzaak van de aanval te achterhalen.’
WOEF: Welke impact heeft epilepsie op het verdere leven van de hond?
KIKI: ‘Ook dit hangt af van de oorzaak van de aanvallen. Afhankelijk daarvan zijn er verschillende zaken die je kunt ondernemen. Wanneer de oorzaak lastig te behandelen is, dan zal de hond anti-epileptica moeten innemen. Welk middeltje het meest geschikt is, dat varieert van hond tot hond. De ene is gebaat bij het ene product, terwijl de andere beter reageert op een ander soort medicatie. Wat ik wel altijd doe is CBD-olie voorschrijven. Dit is olie die onttrokken wordt van de cannabisplant, maar die geen verslavende bestanddelen bevat. Het helpt niet alleen om de hond te kalmeren, CBD-olie zorgt er ook voor dat hij minder medicatie moet nemen. Die kan namelijk nare bijwerkingen hebben, waaronder gewichtstoename en leverproblemen. Aangepaste voeding kan ook helpen om de medicatie lager te houden. Daarbij zijn het keto- en glutenvrije dieet het meest aan te raden, net als hypoallergene voeding en eten met veel onverzadigde vetzuren. Als je een evenwicht hebt gevonden tussen medicatie, voeding en mogelijk andere supplementen, kan de hond vrij comfortabel leven met epilepsie. Al blijft het belangrijk om viervoeters die meer medicatie nodig hebben goed op te volgen. Een regelmatig bloedonderzoek is daarbij ook aangewezen. Het komt zelden voor dat honden zo vaak geconfronteerd worden met epilepsieaanvallen dat het niet meer leefbaar is. In zo’n geval spreekt het voor zich dat we dan voor de meest diervriendelijke oplossing kiezen. Dit is zowel voor de hond als voor de eigenaar vaak de beste oplossing. Maar gelukkig zijn deze situaties eerder uitzonderlijk.’
Tekst: Annick Hus
