Fysiotherapie voor honden is in opkomst. Maar wat is het precies? We nemen je mee naar Paws and Balance, de praktijk van hondenfysiotherapeut Martine Leijssen.
Lage rugpijn, een sportblessure of aan het herstellen van een operatie? We zijn bijna allemaal al wel eens naar een kinesist geweest. Wist je dat er ook een kiné voor honden – een hondenfysiotherapeut – bestaat? Wij bezochten er eentje, Martine Leijssen, en ontdekten wat zij betekent voor haar viervoetige patiënten.
Manuele therapie
De eerste patiënten die Martine’s praktijk Paws and Balance binnenbenen zijn Aysse (5 jaar) en Rain (22 maanden), twee prachtige Oudduitse herdershonden, moeder en dochter. Drie keer per week trainen ze gehoorzaamheid en tijdens het weekend tref je ze vaak aan op wedstrijden. Daarnaast doen ze ook aan schapendrijven. Deze majestueuze dieren leiden een heerlijk actief leven. Voor baasje Stephanie is het dus prioritair dat haar honden in uitmuntende gezondheid verkeren.
‘Aysse kwam aanvankelijk naar de praktijk om haar conditie weer op te krikken na haar zwangerschap’, herinnert hondenfysiotherapeut Martine zich. Vandaag komt Aysse op controle omdat Stephanie heeft opgemerkt dat ze regelmatig haar linkse voorpoot buigt terwijl ze zit: een teken dat ze dit lichaamsdeel wil ontlasten. Martine checkt de poot en past manuele therapie toe.
Manuele therapie is alles wat een fysiotherapeut met zijn handen doet. Denk bijvoorbeeld aan masseren, stretchen en knooppunten in spieren wegwerken om zo de beweeglijkheid van spieren te verbeteren. (Tekst gaat verder onder foto.)
Laser
Daarna gebruikt Martine een lasertoestel op de poot van Aysse. ‘Met een laser ga je op het celniveau van spieren, pezen en ligamenten werken’, legt Martine uit. De lichtstraling werkt in op de mitochondria. Dat zijn de energiefabriekjes van cellen. ‘Het mitochondrion zorgt dat er voldoende energie is om stoffen aan te maken die het herstelproces van de beschadigde cellen versnelt. Daarom bevordert de laser het genezingsproces bij bijvoorbeeld een spierscheur.’
Verschillende redenen
Net zoals wij met verschillende klachten naar de kiné gaan, volgen ook honden om uiteenlopende redenen fysiotherapie. Martine ziet geregeld sporthonden. ‘Bijvoorbeeld voor een sportcontrole – een medische check-up,’ verduidelijkt Martine, ‘maar ook voor gecontroleerde conditie- en spieropbouw of naar aanleiding van een sportblessure.’
Ook voor en na een operatie kan fysiotherapie nuttig zijn. ‘Soms gaan we een hond préoperatief optrainen om de spieren te versterken zodat het herstel nadien vlotter verloopt.’ Na een operatie (bijvoorbeeld voor heupdysplasie, elleboogdysplasie of de voorste kruisband) kan een fysiotherapeut je hond helpen te revalideren. ‘Bijvoorbeeld door de pijn te verminderen, te zorgen dat het dier zijn geopereerde poot terug durft te gebruiken en door opnieuw kracht en conditie op te bouwen. Zo zal de hond op een gecontroleerde manier terug zijn normale activiteiten kunnen hervatten.
En zelfs als een operatie niet aangewezen is kan fysio een alternatief zijn. ‘Sommige klachten kunnen niet verholpen worden met een operatie. Er zijn ook aandoeningen die in eerste instantie conservatief worden behandeld. Milde gradaties van patellaluxatie (loszittende knieschijf, n.v.d.r.) worden behandeld met fysiotherapie en niet met een operatie.’
Er komen ook veel honden met ouderdomskwaaltjes, zoals artrose. Als een oudere hond klachten heeft, is een bezoekje aan een fysiotherapeut aangeraden te kijken hoe het dier een betere levenskwaliteit kan krijgen.
Tenslotte zijn er nog tal van redenen waarom honden zich laten bijstaan Martine. ‘Er komen er bijvoorbeeld voor gecontroleerd gewichtsverlies, na amputaties en voor puppygewenning.
Onderwaterloopband
Intussen is de andere hond van Stephanie aan de beurt. Oudduitse herder Rain ging voor het eerst naar Paws and Balance met groeipijnen. ‘Daarna, toen ze ongeveer 9 maanden oud was, kwam ze op conditietraining, om haar optimaal voor te bereiden op de sport’, vertelt Martine. Rain is nu bijna 2 jaar en is één brok energie. De viervoetige wildebras komt vandaag langs omdat een van haar pootjes iets meer naar buiten lijkt te wijzen. Na een manuele behandeling en een lasersessie, gaat Rain op de onderwaterloopband. Iets wat ze erg leuk vindt. ‘Ze is ooit eens uit zichzelf op de onderwaterloopband gesprongen’, lacht Martine. (Tekst gaat verder onder foto.)
Op een onderwaterloopband lopen, is vermoeiender dan “op het droge” lopen. ‘Je hebt het zelf waarschijnlijk al eens ervaren, als je in een zwembad probeert te stappen’, illustreert Martine. ‘Als het water tot aan je enkels komt, lijkt dat niet veel vermoeiender, maar wanneer het water tot aan je knieën of je middel komt, begin je het serieus te voelen. De belasting op de gewrichten is dan weer lager naarmate het water hoger staat. Een deel van het lichaamsgewicht wordt dan gedragen door het water. De waterhoogte en snelheid van de onderwaterloopband kunnen worden aangepast, afhankelijk van wat je precies wil bereiken. Bijvoorbeeld: bij een hond die na een operatie zijn poot niet goed wil buigen en strekken, gaan we het water op een specifieke hoogte zetten, zodat het dier hoger gaat stappen. Dan krijg je wel veel flexie en extensie.
Beloningen
De volgende patiënt, Kéo (8), komt ook voor een training op de onderwaterloopband. De mooie shibakruising volgt fysiotherapie omdat zijn baasje Patricia ontdekte dat zijn achterpoot trilde bij inspanning. Ze merkte dat hij het pootje soms een beetje ontlastte.
Honden worden niet zomaar meteen op de onderwaterloopband geplaatst. ‘Ik leer ze eerst op een gewone, “droge” loopband te stappen. Voor honden is behoorlijk eng dat de wereld plots wegschuift onder hun pootjes. Daarom train ik hen in kleine stapjes met veel beloningen, zodat ze er plezier in hebben. Pas daarna starten we op de onderwaterloopband, met een laag waterpeil, tot aan hun teentjes.’
Bij Kéo was de loopband meteen een succes en ook de onderwaterloopband ging van de eerste keer goed. Terwijl Kéo zwoegt in het water, moedigt zijn baasje hem aan met haar stem. En met lekkere stukjes vers vlees.
Vertrouwen
Kéo, een herplaatser, vindt het niet leuk om zomaar aangeraakt te worden door mensen die hij niet kent. ‘Daarom doe ik voorlopig nog geen manuele therapie bij hem’, verklaart Martine. ‘Bij sommige honden moet je eerst hun vertrouwen winnen.’ Gelukkig heeft Martine ook een postgraduaat dierengedrag gevolgd. ‘Ik merk dat die kennis van pas komt, zeker bij angstige honden. Sommige baasjes verschieten ervan hoe snel ik aan hun hond mag komen.’
Therapeuten zonder diploma
Wie een opleiding tot hondenfysiotherapeut wil volgen, moet eerst afstuderen als dierenarts of een master in de kinesitherapie op zak hebben. Martine ging voor de laatste optie. Daarna volgde ze de opleiding tot hondenfysio in de Verenigde Staten.
Tegenwoordig kan je de richting ook in België studeren. ‘Er zijn helaas ook mensen die zichzelf hondenfysiotherapeut noemen zonder dat ze de juiste vooropleiding hebben’, betreurt Martine. ‘Hondenfysiotherapeut is geen erkend beroep. Check daarom de achtergrond van de persoon wie je hond gaat behandelen, zodat deze zeker in goede handen terecht komt. Op de website van de Belgian Association for Certified Animal Physiotherapists (BACAP.be) vind je een lijst met betrouwbare therapeuten. Zij hebben allemaal de juiste diploma’s.’
Vooruitgang
De patiënten van Martine zijn een bonte roedel: oude, jonge, actieve, rustige, grote en kleine honden. De volgende viervoeter is misschien wel haar allerkleinste patiënt. Boyo, een langharige chihuahua, is nu 8 maanden oud. Na een ongelukkige breuk in december stond zijn pootje plots scheef. Het ging om een breuk in zijn groeischijven en een operatie was niet mogelijk. Daarom verwees de dierenarts hem door naar Paws and Balance. ‘Sinds vier weken draagt hij een op maat gemaakte brace’, vertelt het baasje van Boyo. Met fysiotherapie heeft het beestje al een enorme vooruitgang geboekt. Martine toont me een foto van hoe zijn pootje er enkele maanden geleden uitzag: zo krom als een banaan. ‘Als er niet werd ingegrepen, zou Boyo compenseren met andere lichaamsdelen, wat overbelastingen kan veroorzaken.’
Martine maakt het pootje van de jonge chihuahua los. Zowel de gewrichten als de spieren worden onder handen genomen. ‘Er is een beetje vochtophoping in de poot door de brace, die de terugvloei bemoeilijkt’, verduidelijkt ze, terwijl ze het vocht wegmasseert naar de lymfeklieren.
Daarna traint Boyo op de onderwaterloopband. Zodra hij uit het water is, rolt hij op een handdoek. Handig, zo’n hond die zichzelf afdroogt. (Tekst gaat verder onder foto.)
Afspraak
Na een klein uurtje nemen we afscheid van Boyo en wachten we de volgende patiënt op. ‘Een fysiosessie duurt ongeveer 45 minuten’, vertelt Martine. ‘Ik plan altijd iets meer tijd in, want er moet soms nog een nieuwe afspraak worden gemaakt. De intakesessie duurt het langst: een uur tot anderhalf uur. Samen met het baasje doorloop ik dan een vragenlijst: Wat eet de hond? Krijgt hij medicatie of supplementen? Zijn er andere dieren in het gezin? Speelt de hond ermee? Enzovoort. Door alle factoren in beeld te brengen, kan ik een goede schets maken van de situatie.’ Hoe vaak een hond naar de fysiotherapeut gaat, verschilt sterk. ‘Er zijn honden die wekelijks komen, tweewekelijks of een keer om de zes weken. Er zijn er ook die één keer per jaar op controle komen.’
Oefentherapie
Een Australische herder komt de praktijk binnengehuppeld. Robin (4) komt nog maar voor de tweede keer, maar de vrolijke viervoeter rent opgetogen naar Martine, alsof ze hier kind aan huis is. Tijdens een training hoopers op de hondenschool had de trainster aangeraden om eens met de aussie naar Paws and Balance te gaan. Robin sleept soms een beetje met een pootje: ze had last van haar lage rug en daardoor verslechterde haar gangwerk. Martine leert het baasje oefeningen aan die ze Robin thuis kan laten doen. Net zoals wij ook soms oefeningen meekrijgen van de kinesist. ‘Soms leer ik hen ook massagetechnieken, opwarmingsoefeningen voor hun sport of stretchtechnieken’, vertelt Martine. (Tekst gaat verder onder foto.)
Herstel
Robin is zo’n hond waar je instant goedgezind van wordt. Haar enthousiasme en levenslust zijn aanstekelijk. Omringd worden door kwispelende staarten en trotse baasjes, het doet wat met een mens. Het spreekt dan ook voor zich dat Martine haar job enorm graag doet. ‘Ik hou van de verscheidenheid. Onder mijn patiënten is er veel diversiteit in grootte, leeftijd, diagnose, behandeling en karakter.’ Maar wat Martine vooral heel bijzonder vindt aan haar werk, is dat ze getuige kan zijn van de vooruitgang die een hond boekt. ‘Een van mijn patiënten is onlangs terug beginnen lopen. Het hondje was volledig verlamd geraakt door een bacterie. Als fysiotherapeut leef je erg mee met de baasjes. Wanneer honden herstellen, raakt dat me. En dat is het mooiste aan de job.’
Paws And Balance
Westelsebaan 200
3271 Scherpenheuvel-Zichem
pawsandbalance.be
info@pawsandbalance.be
0485 45 60 09
