Veel honden moeten minstens een keer in hun leven een kleine of een minder kleine chirurgische ingreep ondergaan. ‘Een grondige voorbereiding en nazorg bepalen mee het succes van een operatie’, zegt dierenarts Kiki Vleeschouwers.
Preoperatief
WOEF: Waarom moet een hond nuchter zijn voor een operatie?
KIKI VLEESCHOUWERS: ‘Als een hond kort voor een operatie drinkt of eet, kunnen er complicaties ontstaan. Daarom vragen we eigenaren om de hond de avond voor de operatie voor het laatst te voeren. Vanaf acht uur voor de operatie mag het dier niet meer drinken. Heeft een hond toch nog net voor de operatie gegeten of gedronken, dan nemen we geen risico. Dan sturen we hem terug naar huis om te voorkomen dat tijdens de operatie vloeistof of voedsel in de luchtpijp terechtkomt. Zodra de hond verdoofd is wordt een tracheotube, een beademingsbuis, ingebracht in de keel zodat de anesthesiegassen in de longen kunnen lopen. De tube heeft een ballonnetje dat wordt opgeblazen. Dat houdt de vloeistoffen die mogelijk aanwezig zijn tegen zorgt ervoor dat er zo weinig mogelijk anesthesiegassen verloren gaan. Als de hond net gegeten of gedronken heeft, kunnen er problemen ontstaan wanneer de maaginhoud terugloopt en de luchtpijp mogelijk blokkeert. Ook wanneer we voor de operatie nog een bijkomend bloedonderzoek willen doen, is het belangrijk dat de hond nuchter is. Op die manier kunnen we de resultaten van de bloedtest correct interpreteren.’
Na de ingreep
WOEF: Wat gebeurt er wanneer de operatie achter de rug is en de hond weer ontwaakt?
KIKI: ‘Het is belangrijk om de hond rustig te laten ontwaken onder toezicht van de anesthesist. Zodra de slik- en hoestreflexen zich voordoen, wat aangeeft dat hij bij bewustzijn komt, halen we de beademingsbuis weg. Daarna wordt de patiënt overgebracht naar de warme hospitalisatieruimte waar hij verder kan ontwaken. Belangrijk in deze fase is dat de hond niet onderkoeld raakt. Tijdens de operatie en na afloop krijgt de patiënt ook vocht toegediend via een intraveneuze katheter. Dit compenseert het gebrek aan drinken voorafgaand aan de ingreep en helpt het lichaamsvocht weer op peil te brengen. Bij kleine honden zoals pups of chihuahua’s bestaat na de operatie het risico op hypoglykemie: een te lage bloedsuikerspiegel. Dan voorzien we extra glucose in de intraveneuze katheter. Zodra de hond weer normaal kan functioneren, wordt de intraveneuze katheter verwijderd. Wanneer het om een patiënt gaat die wat langer in de kliniek moet blijven, dan laten we de katheder nog even zitten. Stel dat er dan toch nog complicaties zijn, dan kunnen we onmiddellijk ingrijpen met intraveneuze medicatie, wat sneller werkt dan een injectie.’
WOEF: Wanneer mag een hond terug naar huis?
KIKI: ‘Het moment van ontslag na een operatie hangt af van het type ingreep dat de hond heeft ondergaan. Bij standaard castratie of sterilisatie kan de hond doorgaans sneller naar huis dan na een complexe interne ingreep, die vaak diepere en langere anesthesie vereist en een langer herstel met zich meebrengt. Bij routine-
ingrepen plannen we doorgaans de operatie in de ochtend, zodat de hond na de ingreep nog even onder observatie kan blijven. Als alles goed gaat, mag de hond in de namiddag naar huis. Deze procedure helpt ook om te voorkomen dat een hond te vroeg naar huis gaat en er complicaties optreden waarvan de eigenaar mogelijk niet weet hoe ermee om te gaan.’
WOEF: Wanneer mag de hond weer eten en drinken?
KIKI: ‘Thuis kan het geen kwaad als de hond kleine slokjes water drinkt, maar het is beter om nog even te wachten met eten. Als de hond wel iets te eten krijgt, geef dan niet te veel ineens om braken te voorkomen. Het is belangrijk de hond niet te dwingen om te eten. Meestal herstelt alles zich vanzelf de dag na de operatie, behalve bij zwaardere ingrepen. In dat geval heeft de maag wat meer tijd nodig om weer normaal te functioneren.’
Revalidatie
WOEF: Hoe kan je een hond helpen herstellen van een operatie?
KIKI: ‘Er bestaan verschillende hulpmiddelen, afhankelijk van het type operatie. Het comfort van de hond staat altijd voorop. Net daarom proberen we de traditionele “lampenkap” of kraag niet meer te gebruiken om te voorkomen dat de hond aan de wonde kan. In plaats daarvan is er de opblaasbare kraag voor alle ingrepen die gebeurd zijn aan de buik, romp of borstholte. Die kraag is iets comfortabeler en voorkomt dat de hond aan een wonde gaat bijten of likken. De lampenkap bewijst nog wel zijn nut bij wonden aan het hoofd, omdat een opblaasbare kraag hier geen oplossing biedt. Belangrijk is wel dat de lampenkap niet te groot is, zodat de hond nog comfortabel kan drinken en eten. De romper is ook een handig hulpmiddel om te voorkomen dat de hond aan een wonde pulkt. Dit kledingstuk is gemaakt van een ademende stretchstof, meestal katoen, waardoor de hond makkelijk kan bewegen. Indien nodig kan je extra hulpstukken voor de voor- of achterpoten aan de romper vastmaken.’
WOEF: Als de hond postoperatief moeite heeft met lopen, hoe kan je hem dan assisteren om naar het toilet te gaan?
KIKI: ‘Er zijn speciale harnasjes die de hond extra ondersteuning geven, zowel voor de voor- als achterpoten. Als hij na een operatie aan de achterpoot moeite heeft met zijn behoefte te doen, kan zo’n harnas hem de nodige ondersteuning bieden. Zulke hulpmiddelen kunnen ook waardevol zijn tijdens het herstelproces. Als de hond bijvoorbeeld een operatie heeft gehad aan de kruisband en opnieuw moet leren lopen, kan de eigenaar extra ondersteuning bieden via het harnas.’
WOEF: Wanneer is benchrust aangeraden?
KIKI: ‘Bij een routine-operatie zoals een sterilisatie of castratie is benchrust niet meteen noodzakelijk. Maar bij grotere ingrepen, zoals orthopedische operaties, is het belangrijk om de rusttijden te respecteren. Bij breuken of operaties aan de kruisbanden moeten de botten en gewrichten de kans krijgen om te herstellen voordat de hond weer stevig kan lopen. Als de juiste nazorg ontbreekt, kunnen de gevolgen pijnlijk zijn en de resultaten van de chirurgie onvoldoende. Daarom benadruk ik altijd bij zulke operaties dat de ingreep slechts een deel is van de oplossing. Na de operatie is het vooral aan de eigenaar om ervoor te zorgen dat de hond voldoende tijd en rust krijgt om te herstellen. Het volgen van een wandelschema is in dat geval zeker aan te raden, net als het vermijden van trappen en gekke sprongen. Soms kan het een uitdaging zijn om een hond te laten rusten, zeker wanneer hij het niet gewend is om in een bench te liggen. Hem dit op jonge leeftijd of bij adoptie aanleren, voorkomt dat hij de benchrust als een “straf” zal ervaren.’
WOEF: Is het nodig om de hond in deze periode bezig te houden met puzzels of andere spelletjes?
KIKI: ‘Honden die benchrust nodig hebben, zijn over het algemeen niet erg enthousiast om andere activiteiten te ondernemen. Vaak verlangen ze juist naar die kalmte. Als het hen niet lukt om tot rust te komen, schrijven we soms kalmerende middelen voor zodat de hond toch rustig kan herstellen.’
WOEF: Zijn er behandelingen die het herstel na een operatie kunnen ondersteunen?
KIKI: ‘Postoperatieve behandelingen zorgen ervoor dat de hond sneller revalideert. Denk maar aan fysio-, hydro-, of lasertherapie en accupunctuur. Deze behandelingen kunnen helpen bij het herstel van orthopedische ingrepen. Hydrotherapie werkt uitstekend om de spieren opnieuw op te bouwen, terwijl fysiotherapie helpt om de spieren weer soepel te krijgen. Accupunctuur is een remedie tegen pijn en ontsteking, terwijl lasertherapie wonderen verricht bij wondheling. Uiteraard is het ook belangrijk dat de eigenaar van de hond de nodige medicatie toedient wanneer dat nodig is. Ik denk dan vooral aan pijnstillers, ontstekingsremmers en antibiotica. Kortom, er komt heel wat kijken bij het revalidatieproces van een hond. Niet alleen de operatie kan soms prijzig zijn. Ook voor hulpmiddelen en postoperatieve behandelingen moet de eigenaar soms stevig in de zakken tasten. Daarom is voorkomen meer aangeraden dan genezen, al heb je dat natuurlijk niet altijd zelf in de hand.’
Tekst: Annick Hus
Foto’s: Shutterstock
