Ze zijn er weer: bijen, wespen en andere stekende beestjes. Zo’n zoemend insect dat voorbijvliegt trekt de aandacht. Ook die van onze viervoeters. Honden die ernaar happen, lopen het risico gestoken te worden. Hoe gevaarlijk is dat en moet het hondenbaasje ingrijpen? We vragen het aan dierenarts Kiki Vleeschouwers van dierenartsencentrum De Merode in Berchem.
Nu de bijen en wespen weer actief zijn, komen er in de praktijk waar dierenarts Kiki Vleeschouwers werkt honden met een insectensteek op consultatie. ‘Wespensteken komen heel vaak voor’, vertelt ze. ‘Af en toe zien we ook steken van bijen en hommels. Honden vinden die vliegende diertjes interessant: er wordt naar gehapt en op getrapt. Daarom komen we insectensteken het vaakst tegen op de pootjes of op de snoet.’
Koelen
Op de “steekplaats” ontstaat een zwelling. Dat is een normale reactie van het lichaam. ‘De meeste insectensteken kan je zelf verzorgen. ‘Bijen en hommels laten hun angel achter, wespen niet. Als de angel blijft zitten, zal die er na een tijdje uitzweren. Toch kan je de angel best verwijderen met een pincet, anders gaat de hond eraan beginnen likken en krabben. Heb je geen pincet bij de hand, dan kan je de angel er zachtjes uitwrijven. Daarna breng je een coldpack aan: afkoeling zal de zwelling beperken. Zorg ervoor dat de hond niet aan de prikplaats bijt of krabt: dat maakt de zwelling net erger.’
Vroeger werd weleens geadviseerd om het gif van de wesp uit de wonde te zuigen. ‘Dat is een fabeltje, een grootmoedersremedie waarmee je niets bereikt. Het wespengif circuleert enorm snel in het lichaam, waardoor uitzuigen geen nut meer heeft.’
Steek in de keel
In sommige gevallen is het wel nodig om met een insectensteek naar de dierenarts te gaan: wanneer de hond is gestoken in de keelholte of nek, bij meerdere steken en indien de hond een allergische reactie vertoont.
‘Een prik in de keelholte komt helaas heel vaak voor’, waarschuwt Kiki. ‘Dat is gevaarlijk. Iedere hond, allergisch of niet, ontwikkelt een zwelling op de plek waar hij gestoken werd. Een zwelling in de keelholte veroorzaakt ademhalingsproblemen. De hond begint daardoor te hoesten en zijn ademhaling wordt geforceerder. Een bezoek aan de dierenarts is dan cruciaal. Die zal de hond een ontzwellend middel toedienen. Als dat niet voldoende blijkt, wordt onder verdoving een tracheotube of beademingsbuis ingebracht. Zo blijven de luchtwegen open en kan de hond ademen.’
Allergische reactie
Er zijn twee types allergische reacties: de anafylactische shock en de uitgestelde allergische reactie. ‘Een anafylactische shock is een zeer snelle en hevige reactie op een allergeen’, verklaart dierenarts Kiki. Mogelijke symptomen zijn een opgezwollen gezicht, kwijlen, braken, diarree, ademhalingsmoeilijkheden en het bewustzijn verliezen. Als er niet heel snel wordt ingegrepen bij een anafylactische shock, kan de hond sterven. ‘Dat is bij mensen met een zeer ernstige allergie ook het geval’, weet Kiki. ‘Daarom hebben ze een EpiPen bij: een injectiespuit met adrenaline. Maar als je niet weet dat je hond allergisch is, heb je waarschijnlijk ook geen EpiPen in je handtas zitten. Helaas kent een anafylactische shock bij honden vaak een dodelijke afloop, want eens je bij de dierenarts arriveert, is het meestal al te laat…’
Wat vaker voorkomt is een uitgestelde allergische reactie. ‘Die herken je aan vochtophopingen in het gezicht: het zogenaamde Quincke’s oedeem of angio-oedeem. De oogleden, lippen en snuit zwellen op, ongeacht waar de hond werd gestoken. Een Italiaans windhondje kan er dan uitzien als een kleine buldog.’
Omdat het oedeem ook kan opduiken in de keelstreek, kan de hond alsnog ademhalingsproblemen krijgen. ‘Het is dus belangrijk om ook in het geval van een uitgestelde allergische reactie naar de dierenarts te gaan. Die zal een adrenaline- en een cortisone-injectie toedienen. De adrenalineprik werkt snel in. De cortisone werkt trager, maar zal langer blijven doorwerken om de vochtophopingen te doen verdwijnen.’
Allergieën kunnen verergeren
Als je hond al eens een uitgestelde allergische reactie heeft gehad, kan zijn allergie mettertijd zich verder ontwikkelen. ‘Dat is bij elk warmbloedig dier het geval, ook bij mensen’, verduidelijkt dierenarts Kiki. ‘Bij mijn oudste zoon is dat ook gebeurd. Aanvankelijk kreeg hij uitgestelde allergische reacties na een steek, maar als bioloog is hij dermate vaak gestoken door insecten dat zijn allergie verergerde en zijn lichaam uiteindelijk begon te reageren met zo’n levensgevaarlijke anafylactische shock. Hij loopt nu rond met een EpiPen en hij laat zich ook desensibiliseren. Daarbij wordt het lichaam ongevoelig gemaakt aan het allergeen, in dit geval het insectengif, door het in steeds grotere hoeveelheden toe te dienen. Dit traject neemt enkele jaren in beslag. Bij honden wordt desensibilisatie tot nu toe nog niet toegepast. Als je hond dus al eens een allergische reactie heeft gehad, moet je toch wel heel voorzichtig zijn. In overleg met de dierenarts kan een EpiPen dan wel soelaas bieden.’
Aziatische hoornaar
Naast bijen, wespen en hommels zijn er nog andere insecten die onze kwispelende vrienden kunnen steken. De daas of paardenvlieg zit – zoals z’n naam verraadt – vaak bij paarden. ‘In de praktijk zien we dazensteken vooral bij manegehondjes’, beaamt Kiki.
En hoe zit het met die ene nieuwkomer, de invasieve Aziatische hoornaar. ‘Tot nu toe zijn er nog geen honden op consult gekomen met een steek van dit insect. Toch niet voor zover we dat weten, want we gaan altijd af op wat de eigenaar heeft ons vertelt. Sommige mensen hebben er al moeite mee om een bij, een wesp en een hommel te onderscheiden. En soms heeft de eigenaar niet gezien welk insect er geprikt heeft. Op zich maakt dat niet zoveel uit. De behandeling blijft hetzelfde: bij een lokale zwelling de angel verwijderen en de steekplaats afkoelen en bij een allergische reactie naar de dierenarts gaan.’
Foto’s: Shutterstock
