Een traanstreep of zelfs verse druppels die over het gezicht van je hond sijpelen. Ondanks dat honden gevoelige dieren zijn, hebben hun tranen niets met emoties te maken. Maar waarmee dan wel? En wat is er mogelijk aan de hand als je hond weent? Dierenarts Kiki Vleeschouwers legt het uit.
Om één en ander te kunnen begrijpen, geeft dierenarts Kiki Vleeschouwers eerst wat basisinformatie over hondentranen.
Kiki: ‘Onze viervoeters hebben, net zoals hun baasjes, basale tranen nodig om hun ogen vochtig te houden. Hierdoor kunnen de oogleden zonder irritatie over de oogbol schuiven. Door met zijn ogen te knipperen, legt een hond steeds een beschermlaagje over zijn oog. Daarnaast ontstaan er tranen uit een reflex om viezigheid af te voeren. Wist je trouwens dat je de traanbuisjes van je hond heel goed kunt zien? Kijk maar eens naar zijn binnenste ooghoeken: daar zie je zowel bij zijn onderste als bovenste ooglid een klein gaatje zitten. Dit is het beginpuntje van een traankanaal langs waar het vocht wordt afgevoerd naar de neus.’
Geen verdriet
Kiki: ‘Een hond huilt niet omdat hij verdriet heeft. Zit je huisdier niet lekker in zijn vel, dan merk je dat aan een gedragsverandering. Normaal gezien zie je de tranen van een hond ook niet, omdat ze zoals gezegd worden afgevoerd naar de neus. Merk je als baasje wél tranen op, dan spreek je van overmatige traanproductie of belemmering van de afvoer van traanvocht. De oogleden overstromen omdat het teveel aan vocht niet via de normale weg afgevoerd kan worden. Tranen bij een hond duiden altijd op een lichamelijk probleem. Dat kunnen 1001 dingen zijn. Daarom zal ik de meest voorkomende oorzaken hier nader toelichten.’
Traanstrepen
Kiki: ‘De kans is groot dat je weleens een hond hebt gezien met zwarte traanstreepjes. Die zijn ontstaan door het overlopen van de traanbuisjes. Je ziet dit veel bij kleinere hondenrassen met bolle oogjes, zoals maltezers, terriërs en cockerspaniëls. Hun traankanaaltjes zijn vaak wat misvormd of worden geblokkeerd door die bolle ogen, waardoor de tranen niet via de neus afgevoerd worden en wel via de ogen. Het doorspoelen van die traanbuisjes door een dierenarts is vaak de oplossing. Vergelijk het met een loodgieter die bij een verstopping een prop uit de afvoer wegduwt. Deze hondjes hebben eigenlijk gewoon een normale hoeveelheid tranen, maar het probleem is dat deze niet vlot genoeg kunnen worden afgevoerd. Je kunt de traanstreepjes trouwens weghalen door ze heel voorzichtig te lijf te gaan met speciale traanstreep-remover.’
Cherry eye
Kiki: ‘Honden en katten hebben naast het bovenste en onderste ooglid ook nog een derde ooglid dat zorgt voor een groot deel van de traanproductie. Je ziet dat ooglid voor het oog schuiven, voordat het bovenste en onderste ooglid tijdens het knipperen naar elkaar toekomen. Soms gaat de traanklier ín het derde ooglid hypertrofiëren (groter en dikker worden). Het gevolg is dat het hoornvlies geïrriteerd wordt door die dikke klier en er daardoor meer tranenvloei ontstaat. Het kan zelfs tot een ontsteking leiden. Deze aandoening wordt ook wel cherry eye genoemd. Je kunt dat soms zien doordat de traanklier die zich normaal áchter het derde ooglid bevindt, zó is opgezwollen dat deze zichtbaar uit de zogenaamde “mediale ooghoek” puilt. Die komt veel voor bij doggen, zoals de Franse buldog en de Engelse buldog, en kan meestal alleen chirurgisch behandeld worden.’
Entropion
Kiki: ‘Een andere aandoening die met meer tranenvloei te maken heeft, is entropion. Dat betekent dat de oogleden van een hond naar binnen krullen. Op de oogleden zitten ook haren. Je kunt je voorstellen dat het flink gaat irriteren als die haartjes de oogbol steeds raken. Het oog beschermt zichzelf door meer tranen aan te maken, waardoor er tranenvloei ontstaat. Vaak zijn die naar binnen gekrulde oogleden erfelijk en aangeboren, maar ook oudere honden kunnen er last van krijgen. Bij het ouder worden vermageren honden vaak, waardoor ook het vetlaagje tussen het bot en hun oog vermindert. Hierdoor komen de oogjes dieper in de oogkas te liggen en vouwen de oogleden zich naar binnen. Dat kan trouwens ook gebeuren bij littekenvorming in het ooglid na verwonding.’
Ectropion
Kiki: ‘Daarnaast heb je ook het omgekeerde van entropion, namelijk ectropion. Daarbij gaat het – voornamelijk onderste – ooglid wat naar buiten hangen. Dat zie je vaak bij rassen met hun typische hangende ogen, zoals bloedhonden. Doordat de oogleden naar buiten hangen, komt het slijmvlies bloot te liggen. Kou, wind, stof en zand zorgen voor irritatie en dus ook voor extra tranen. Die hangende oogleden kunnen, net als bij enterpion, chirurgisch gecorrigeerd worden waardoor de overvloei aan tranen verdwijnt.’
Vastzittend vreemd voorwerp
Kiki: ‘Zoals eerder gezegd ontstaan er tranen uit reflex om viezigheid af te voeren. Echter, soms komt viezigheid echt vast te zitten achter het derde ooglid. Dat zie ik in mijn praktijk vooral veel in de zomer bij patiëntjes. Er is dan een grasaren achter het derde ooglid vast komen te zitten. Ook hier zie je een overvloed aan tranen ontstaan, omdat het hoornvlies flink geïrriteerd wordt. In zo’n geval zal een dierenarts het voorwerp heel voorzichtig met een speciaal pincetje weghalen, waardoor het probleem vaak meteen is opgelost.’
Breed scala aan oogproblemen
Kiki: ‘Verder kunnen tranen ook het gevolg zijn van veel andere mogelijke oogproblemen. Van een ontsteking of allergische reactie tot een hoornvliesbeschadiging. Afhankelijk van de oorzaak krijg je van de dierenarts een middeltje mee. En dan heb je nog de verwondingen van de oogbol zelf. De behandeling hiervan is heel verschillend, maar ook hier kan een zalfje soms al voldoende zijn. Dan heb je in deze categorie ook nog de heftige aandoening cornea ulcus: een zweer op het oog. Hierbij zie je in het oog van de hond een afwijkende, verkleurde plek omdat het hoornvlies daar ernstig beschadigd en ontstoken is. Dit is zeer pijnlijk en komt vooral voor bij kortsnoetjes met bolle oogjes. Een dierenarts zal in dit geval ook werken met zalfjes, eventueel in combinatie met ontstekingsremmers en chirurgie.’
Glaucoom
Kiki: ‘Bij een glaucoom raakt het oog van een hond beschadigd door een verhoogde druk in het oog. Ook dit zorgt voor irritatie en extra tranen. Die druk kan bijvoorbeeld ontstaan door lensluxatie, waarbij de lens naar voren klapt. Wordt er niet op tijd ingegrepen, dan kan een hond blind raken aan zijn oog.’
Ectopische ciliën
Kiki: ‘Een andere, veel voorkomende, oorzaak van overvloedige tranen is ectopische ciliën. Hierbij groeien er bij een hond extra wimperharen aan de binnenkant van het ooglid die zorgen voor irritatie. Deze kun je door een dierenarts op geregelde tijd laten epileren, maar soms moeten ze echt chirurgisch volledig verwijderd worden.’
Abces of tumor
Kiki: ‘Tot slot wil ik de problemen áchter de oogbol zelf benoemen, waarbij je kunt denken aan een abces of tumor die de oogbol naar voren duwt. Oogleden schuiven met moeite over die uitpuilende oogbol heen, waardoor er een teveel aan tranen ontstaat. Ook zie ik op mijn spreekuur zeer frequent honden voorbijkomen met wratachtige gezwelletjes op de oogleden. Dat zijn eigenlijk goedaardige gezwelletjes van de talgklieren, maar als die blijven groeien, moeten ze operatief verwijderd worden. Ik adviseer daarom om op tijd naar de dierenarts te stappen, omdat kleine gezwelletjes nog vrij gemakkelijk weggehaald kunnen worden.’
Onderneem altijd (!) actie
Kiki: ‘In dit artikel heb ik een groot aantal mogelijke oorzaken van overvloedige tranen benoemd, maar het is goed om te weten dat dit ze lang niet allemaal zijn. De belangrijkste boodschap die ik wil meegeven, is dat overvloedige tranen áltijd duiden op een lichamelijk probleem en dat het dus zaak is om meteen met je hond naar een dierenarts te gaan als je je hond ziet wenen. Waar nodig zal hij of zij een collega-dierenarts inschakelen die gespecialiseerd is in oogaandoeningen.’
Tekst: Britt Sijtsma
Foto’s:Shutterstock
