OORSPRONG
Of de ontstaansgeschiedenis van de bordercollie lang of kort is, hangt af van waar je begint. De border collie zoals we die vandaag kennen, werd pas in 1976 erkend als ras. Dat neemt niet weg dat we ver terug in de tijd moeten, om te achterhalen hoe deze prachtige viervoeter aan zijn unieke capaciteiten gekomen is.
Groot-Brittannië is de thuisbasis van veel hondenrassen en liefhebbers. Misschien is het daarom niet zo verwonderlijk dat er in 1570 al een publicatie circuleerde die alle Britse rassen van dat moment in de kijker zette. Het was Dr. John Caius die in zijn boek Treatise on Englishe Dogges voor het eerst naar werkende herdershonden verwees. De manier waarop hij de border collie omschreef, vertoont 450 jaar later nog steeds treffende gelijkenissen met het ras dat we vandaag kennen. De herdershonden waarover de Britse schrijver sprak, stammen vermoedelijk af van de waakhonden die de Romeinen in 43 na Christus naar het eiland meebrachten. Deze honden zouden enkele eeuwen later – al dan niet bewust – gekruist worden met de spitsachtige honden die de Vikingen naar Groot-Brittannië brachten. Wat vaststaat, is dat de bordercollie afkomstig is van de Borders, het grensgebied tussen Engeland en Schotland. Al eeuwenlang doen herders in deze regio een beroep op viervoeters die uitzonderlijk intelligent, trainbaar en gehoorzaam zijn.
Terwijl het overduidelijk is waar de “border” vandaan komt, is het gissen naar de herkomst van “collie”. Dit zou kunnen verwijzen naar zijn witte kraag of “collar”. Anderen beweren dan weer dat collie een afgeleide is van “coaly”of “coal”, wat steenkool betekent. Zijn naam kan ook verwijzen naar “coalies”, het type schapen waarmee deze viervoeter werkte. Of misschien is collie gewoon afgeleid van het Keltische dialectwoord “colley”, wat “nuttig” betekent. Wie zal het zeggen?
Wat wel vaststaat, is dat de border collie in de achttiende en negentiende eeuw populair was als “wandelende omheining”. In die tijd leefden er duizenden schapen op uitgestrekte vlakten, die te groot waren om af te zetten. Daarom moest de border collie ervoor zorgen dat de dieren in de buurt bleven. Hij stond dan ook gekend als een uitstekende drijver, die zelfs afdwalende schapen weer in de pas kon laten lopen.
RASKENMERKEN
De bordercollie is een middelgrote hond. Er zijn enkele opvallende verschillen tussen werklijnen en showlijnen. De werkhonden hebben een gematigde vacht, terwijl die van de showhonden zwaarder is. Werkers hebben iets langere poten, waarmee ze zich snel en soepel kunnen bewegen. Ze tillen hun voetjes hierbij nauwelijks van de grond. Zowel de werk- als de showhonden zijn sierlijke en harmonieuze verschijningen.
Omdat het werkvermogen van dit ras in het verleden zo belangrijk was, komt de bordercollie vandaag in verschillende fysieke verschijningen en kleuren voor, zoals zwart-wit, tricolor, red merle en blue merle. De zwart-witte variant met zijn kenmerkende witte bles, kraag, voeten, borst en staartpunt is nog steeds de meest populaire. Qua haarlengte zijn er twee varianten. Terwijl de kortharige niet zo bekend is, is de langharige dat des te meer. Zijn overvloedige haardos ter hoogte van de kraag, broek en staart maken van deze viervoeter een elegante verschijning. Zowel bij de lang- als de kortharige border hebben de zachte onder- en ruwere bovenvacht een dichte structuur. Kortom, de ideale outfit om weer en wind mee te trotseren.
Wat de bordercollie ook typeert, is zijn hypnotiserende blik, oftewel “the eye”. Hij gebruikt deze “techniek” wanneer hij gefixeerd is op schapen, om ze in de juiste richting te sturen. Omdat veel borders zich niet langer focussen op schapen, hebben ze toch nog steeds de neiging om deze blik boven te halen wanneer fietsers, lopers of andere honden naderen.
Dit gedrag leidt ons meteen naar een ander typisch bordercollietrekje: sluipen. Ook dit gedrag steekt de kop op, wanneer hij iets of iemand in een bepaalde richting wil sturen.
KARAKTER
De bordercollie combineert een uitzonderlijke werklust met een hoge intelligentie. Hij heeft een buitengewoon redeneringsvermogen en een eindeloos uithoudingsvermogen. Het zijn deze eigenschappen die het een prachtig ras maken. Het zijn ook deze eigenschappen die ervoor kunnen zorgen dat de border collie niet altijd geschikt is als gezinshond. Deze workaholic is gedreven, hardwerkend en vastbesloten om succesvol te zijn. Een dutje doen is niet aan hem besteed. Het is echter belangrijk om af en toe een verplichte pauze in te lassen om overprikkeling te voorkomen. Bij gebrek aan voldoende fysieke en mentale uitdagingen kan de bordercollie zich vervelend gaan gedragen. Hierdoor kan niet alleen destructief, maar ook obsessief gedrag ontstaan. Een gefrustreerde bordercollie kan alles gaan drijven wat beweegt, of het nu een grasmaaier, de kat van de buren of kinderen betreft.
Wat de border nog typeert, is zijn aanleg voor dwangmatig gedrag. Sommige bordercollies zijn verzot op spiegels en reflecterende oppervlakken, terwijl anderen als een gek door het huis razen bij het zien van een vlieg. Happen naar regen, eindeloos in cirkeltjes ronddraaien, kinderen en andere huisdieren hoeden door in hun enkels te bijten, het zijn allemaal gedragingen die de bordercollie kan vertonen.
OPVOEDING
Zoals eerder vermeld, is de bordercollie een bijzonder intelligente en leergierige hond. Hij wil constant uitgedaagd worden en nieuwe trucjes onder de knie krijgen. Maar vergis je niet. Een border opvoeden is niet vanzelfsprekend, zeker niet voor beginners. Wie deze opdracht succesvol wil uitvoeren zal net als de border over tonnen doorzettingsvermogen moeten beschikken.
Het eerste levensjaar van een bordercollie is allesbepalend. Als hij vanaf dag één de juiste opvoeding krijgt, dan groeit hij waarschijnlijk op tot een geweldige hond Door zijn gevoelige aard, is het enorm belangrijk om veel tijd en aandacht te besteden aan de socialisatie van een border. Gebeurt dit niet, dan kan deze herdershond gaandeweg angstig gedrag vertonen, zeker wanneer nieuwe prikkels en ervaringen zijn pad overspoelen.
Waar andere honden ophouden, gaat de border verder. Deze viervoeter kent nauwelijks grenzen als het om uithoudingsvermogen gaat. Om al deze energie te kanaliseren, is het belangrijk om hem vanaf jonge leeftijd te leren rustig te zijn. Ook al lijkt hij altijd vol energie, zorg ervoor dat hij af en toe een pauze krijgt. Dit voorkomt dat je hond in overdrive gaat.
Blijf zelf altijd rustig en beheerst. Een bordercollie pikt snel de gemoedstoestand van zijn baas op en kan daar soms naar handelen. Deze levendige hond houdt niet van roepen en straffen; met veel geduld en doorzettingsvermogen kom je al een heel eind.
Het feit dat bordercollies snel bijleren is een voordeel, maar heeft ook zijn nadelen. Ze pikken ook snel slechte gewoontes op. Daarom is het belangrijk dat vooral ervaren mensen met dit ras aan de slag gaan. Als slechte gewoontes zich blijven ontwikkelen, kan dit leiden tot probleemgedrag, wat een enorme uitdaging kan zijn om te corrigeren.
Zorg ervoor dat hij voldoende uitlaatkleppen heeft om zijn mentale en fysieke behoeften te vervullen. Wandelen, rennen, zwemmen en met een balletje spelen vindt hij heerlijk. Maar ook zijn hoofdje moet actief blijven. Activiteiten zoals speuren, puzzelen en andere mentale stimulatie zijn essentieel om de bordercollie gelukkig en gezond te houden. Deze veelzijdige hond blinkt uit in verschillende hondensporten, van dog dance tot flyball; hij kan het allemaal.
GEZONDHEID EN VERZORGING
Ondanks hun uitmuntende vitaliteit, kunnen deze honden vatbaar zijn voor epilepsie. In dit geval doen abnormale spier- en stuiptrekkingen en spasmen een alarmbelletje rinkelen. Idiopathische epilepsie is een vaak voorkomende erfelijke variant, die zich tussen de leeftijd van zes maanden en vijf jaar manifesteert.
Ook de doordringende blik van deze energieke viervoeter kan gaandeweg aangetast worden, onder andere door progressieve retinale atrofie, met een geleidelijk verlies van gezichtsvermogen en blindheid tot gevolg. Deze aandoening kan vanaf de leeftijd van drie jaar al de kop opsteken. Gelukkig kunnen erfelijkheidstesten deze afwijking snel detecteren.
Een ander kenmerkend oogprobleem is Collie Eye Anomaly of CEA, wat meestal een impact heeft op beide ogen. Troebele ogen, kleine of ingevallen oogbollen en manifesterende blindheid zijn mogelijke gevolgen van deze aandoening.
LEVEN MET EEN BORDERCOLLIE
De border collie is een prachtig ras, dat intelligentie combineert met een al even uitmuntende conditie. Het is zeker geen bankhanger of stadsmus. Daarom is het niet alleen belangrijk om hem een rustige en ruime omgeving te bieden, waarin hij zichzelf helemaal kan ontpoppen tot een enthousiaste, energieke, trouwe en liefdevolle metgezel. Ook de baasjes moeten een match zijn. Nog te vaak zijn er mensen die een border in huis halen omdat het een mooie hond is. Helaas wordt daarbij niet gekeken naar de uren fysieke activiteit en de dagelijkse mentale uitdagingen die deze viervoeter nodig heeft. Omdat de bordercollie een gevoelig dier is, moet hij op iemand kunnen rekenen die er voor hem is, zowel op zonnige als op regenachtige dagen.
Mits de nodige fysieke en mentale stimulaties kan de border een perfecte gezinshond zijn, die in huis de rust zelve is. Wie de handleiding leest en hiernaar handelt, zal na enige tijd beloond worden met het gezelschap van één van de meest fantastische honden die er zijn. De border is er eentje voor de kenners, voor de durvers en voor die enthousiaste energiekelingen die door weer en wind gaan. Kortom, zo hondje zo baasje.
