Wat moet er met je hond gebeuren als je er niet meer zou zijn? En heb je daarover iets bepaald in je testament? Successieplanning is veel meer dan het overdragen van vermogen en het besparen op erfbelasting. Het gaat ook over het beschermen van iedereen die je na aan het hart ligt, zoals je hond. ‘Regelingen treffen voor je huisdier brengt gemoedsrust’, zegt Bart Chiau, professor economie aan de UGent.
Wie zal er voor je hond zorgen, als je zou overlijden? Er zijn leukere dingen om over te mijmeren. Maar wie het welzijn van z’n kwispelende kameraad wil verzekeren, doet er goed aan om deze denkoefening toch eens te maken. We praten over het belang van successieplanning voor je huisdier met UGent-professor Bart Chiau.
Bart Chiau: ‘We denken er nog te weinig over na. De meeste mensen gaan ervanuit dat ze langer zullen leven dan hun hond. Bij een plots overlijden zijn er dan vaak geen regelingen getroffen voor de hond.’
WOEF: Wat gebeurt er als er geen afspraken zijn gemaakt of er niets op papier staat?
Chiau: ‘Als het gaat om een alleenstaand baasje, dan wordt de hond verkocht, weggegeven, naar het asiel gebracht of – veel erger – geëuthanaseerd. Dat je huisdier een spuitje kan krijgen als jij plots zou verongelukken, is een verschrikkelijke gedachte voor ieder hondenbaasje. Gelukkig kan je dit perfect vermijden door het een en ander op papier te zetten.’
WOEF: Hoe gaat dat praktisch z’n werk?
Chiau: ‘Een eerste mogelijkheid is om de zorg voor een huisdier te regelen in een testament. Deze optie wordt het vaakst gekozen. Een testament kan je eigenhandig maken of laten opstellen bij de notaris. Stel je zelf je testament op, dan schrijf je dat met de hand en voorzie je het van de datum en je handtekening. Raadpleeg je een notaris, dan kan die advies geven over de mogelijkheden. Een voorbeeld: in je testament kan je vastleggen dat een bepaalde persoon voor je hond moet zorgen en daarvoor een som geld krijgt. Dat wordt een “testament onder last” genoemd. Het risico bestaat dat die persoon het testament gaat verwerpen. Stel, je laat 5.000 euro overmaken aan een kennis om voor je hond te zorgen, maar het dier heeft een kostelijke operatie nodig. Dan is de kans reëel dat die kennis het testament weigert. Daarom kan je er best vooraf eens met die persoon over praten. (Tekst gaat verder onder foto.)
SUCCESSIERECHTEN BETALEN
WOEF: Is het mogelijk om je vermogen na te laten aan je huisdier?
Chiau: ‘Die vraag wordt vaak gesteld. Ook de – intussen overleden – Duitse modeontwerper Karl Lagerfeld wou dat een groot deel van zijn erfenis naar zijn kat Choupette ging. Binnen ons rechtssysteem kan dat niet: alleen personen kunnen erven, huisdieren niet. Je kan wel onrechtstreeks een deel van je vermogen overmaken aan je kat of hond door – zoals eerder gezegd – in je testament een persoon aan te duiden die voor je hond moet zorgen en daarvoor een budget te voorzien. Zo blijft je huisdier niet met lege poten achter.’
WOEF: Hoe kan je verzekeren dat die persoon na je overlijden zorgdraagt voor je dier zoals jij dat wenst?Chiau: ‘Wat je verstaat onder “zorg dragen” omschrijf je best zo concreet mogelijk in je testament. Je kan ook iemand aanduiden in je testament die erop toekijkt dat de bepalingen van het testament goed worden uitgevoerd: een zogenaamde “uitvoerder” of “toezichthouder”. Dit kan een familielid of een goede vriend zijn. Die gaat na of de persoon die geld heeft ontvangen om voor een huisdier te zorgen dat bedrag ook effectief aan het dier besteedt.’
WOEF: Moeten er op dat bedrag ook successierechten worden betaald?
Chiau: ‘Ja. Dat kan je best al incalculeren bij het opstellen van je testament. Als je iemand 5.000 euro nalaat om voor je hond te zorgen, moet die persoon daar belastingen op betalen.’
WOEF: Hoeveel procent?
Chiau: ‘Dat hangt af van het gewest en de relatie tot de overleden persoon. Een bloedverwant in rechte lijn betaalt minder belastingen dan een vriend. In Vlaanderen moet een familielid in rechte lijn maximum 27 procent erfbelasting neerleggen. Het hoogste tarief is 55 procent. In Brussel en Wallonië loopt dat zelfs op tot 80 procent.’
KAVIAAR
WOEF: Kan je excessieve eisen in je testament laten zetten? Bijvoorbeeld dat je hond alleen maar mineraalwater van een duur merk mag drinken of altijd een diamanten halsband moet dragen?
Chiau: ‘Dat kan. Je bent helemaal vrij om te doen met je geld wat je wil. Tenminste, als je niet getrouwd bent en geen kinderen hebt. Is dat wel het geval, dan krijgen zij een minimumerfdeel. Dat is wettelijk bepaald. Daarnaast is perfect mogelijk om in je testament vast te leggen dat je hond elke dag een potje kaviaar moet krijgen of iedere dag drie wandelingen dient te maken. Uiteraard stelt zich de vraag: wat als die erflast niet wordt uitgevoerd? Vandaar dat een toezichthouder nuttig kan zijn.’
‘Nu we het toch over extremen hebben: je kan zelfs een private stichting oprichten voor je hond. Een private stichting moet een belangeloos doel hebben, in dit geval de zorg voor de hond, die je nauwkeurig omschrijft. Zo’n private stichting kan je oprichten terwijl je nog leeft, of je kan ervoor kiezen dat de stichting pas wordt opgericht na je overlijden. In dat laatste geval kies je voor een notarieel testament. Je moet er ook geld tegenoverzetten, want een stichting heeft werkingsmiddelen nodig, bijvoorbeeld om hondenbrokken te kopen en de dierenarts te betalen. Ook het kapitaal om huisvestiging voor de hond te betalen valt daaronder. Vroeger moest zo’n private stichting minstens drie bestuurders hebben, vandaag volstaat één bestuurslid. In de statuten neem je best ook op wat er met het kapitaal moet gebeuren als je hond uiteindelijk sterft: gaat het naar een dierenasiel, een goed doel of naar vrienden en familie? Ouders van kinderen met een beperking richten ook soms een private stichting op om de zorg voor hun kind te garanderen.’ (Tekst gaat verder onder foto.)
WOEF: Tegenwoordig zit ook de zorgvolmacht in de lift. Wat is dat precies?
Chiau: ‘Met een zorgvolmacht kan je een persoon aanduiden die je vermogen of een deel ervan mag beheren als jij dat zelf niet meer kan, bijvoorbeeld als je dement zou worden. Die persoon kan onder andere facturen betalen, je woning verkopen, geld van je rekening halen en schenkingen doen. In een zorgvolmacht kan je ook vastleggen wie er kan beslissen over de zorg van je hond als jij nog wel leeft, maar het niet zelf meer kan. Dat kan het geval zijn als je bijvoorbeeld in een coma belandt of wordt opgenomen in een woonzorgcentrum met dementie.’
WOEF: Moet ik naar de notaris om zo’n zorgvolmacht op te stellen?
Chiau: ‘Dat kan, maar het hoeft niet. Enkel wanneer er in de zorgvolmacht bepalingen zijn opgenomen over het beheer van onroerend goed of het wijzigen van het huwelijkscontract ben je verplicht om een notaris in te schakelen. In alle andere gevallen kan je het eigenhandig opstellen. Ik zou dan wel aanraden om de zorgvolmacht te laten registreren bij het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten. Dan is er altijd een spoor van. Hetzelfde geldt voor testamenten: als je zeker wil zijn dat je testament wordt gevonden na je dood, kan je het laten opnemen in het Centraal Register voor Testamenten.’
WOEF: Stel dat ik word vernoemd in een zorgvolmacht, maar ik zie het niet zitten. Kan ik de zorgvolmacht weigeren?
Chiau: ‘Ja. Daarom is het altijd een goed idee om er vooraf eens met de persoon over te praten. Dan krijg je al een idee of hij of zij ertoe bereid is. Als bijvoorbeeld je zus aangeeft dat ze het niet ziet zitten om te beslissen wat er met je hond moet gebeuren, omdat ze er schrik van heeft, dan kan je iemand anders zoeken.’
GAIA
WOEF: Wat als je niemand kent die voor je hond kan zorgen?
Chiau: ‘Je kan bijvoorbeeld in je testament schrijven dat je je huisdier na je overlijden wil toevertrouwen aan dierenrechtenorganisatie GAIA. GAIA heeft een eigen adoptiedienst en gaat dan op zoek naar een geschikt opvanggezin.’
WOEF: Je hebt zelf een mopshond. Heb je zelf op papier vastgelegd wat er met haar moet gebeuren als jou wat overkomt?
Chiau: ‘Nee, maar ik heb een partner en kinderen die zorg voor haar zullen dragen. In realiteit is het vooral interessant voor singles, weduwen en weduwenaren om regelingen te treffen. De zorg voor je hond verzekeren, creëert gemoedsrust voor jezelf. En dat zal je automatisch gelukkiger maken.’
Doris gaf de hond van haar overleden hartsvriendin een thuis
‘We hebben een speciale band’
Doris Decleir: ‘Zes jaar geleden namen we de hond van mijn overleden hartsvriendin in huis. Ayca, een Amerikaanse cockerspaniël, was drie jaar toen ze bij ons kwam wonen. Ze verbleef daarvoor al af en toe bij ons wanneer mijn vriendin naar het ziekenhuis moest voor haar chemobehandeling. Toen kwam de dag dat mijn vriendin besloot om naar een palliatieve afdeling te gaan. Ze vroeg: “Doris, wat nu met Ayca?” Ik twijfelde geen seconde en zei: “Ze mag bij ons komen wonen”.
Ik heb een heel speciale band met Ayca. We nemen haar zoveel mogelijk overal mee naartoe: op fietstochtjes in een speciale hondenkar, op de boot… De liefde die we geven, krijgen we in viervoud terug van haar. Die verbondenheid met Ayca geeft me een goed gevoel, omdat mijn vriendin wist hoe goed ze het hier zou hebben.’
Lisette en Dirk adopteerden de hond van een overleden vriend
‘Rudy was opgelucht dat Tito bij ons terechtkon’
Lisette Maveau: ‘Waar je Rudy zag, zag je zijn hond Tito. Rudy, een goede vriend van mij en mijn man Dirk, was bijna altijd in het gezelschap van zijn jackrussellterriër. Hij had het hondje toen het drie jaar was samen met zijn vrouw geadopteerd uit het dierenasiel van Sint-Truiden. Wanneer jaren geleden zijn vrouw stierf, was Tito een dierbare herinnering aan haar en hun leven samen. Rudy nam Tito bijna overal mee naartoe.
Als hij dan toch eens zonder zijn hond op vakantie ging, logeerde Tito soms bij ons. Later verbleef hij ook bij ons wanneer Rudy naar het ziekenhuis ging voor chemobehandelingen. Hij had kanker… Toen bleek dat het uitgezaaid was, maakte hij zich zorgen over wat er met Tito zou gebeuren, want hij had geen kinderen. Wat er met zijn auto of zijn huis zou gebeuren, maakte hem niet zoveel uit, maar met zijn hond zat hij enorm hard in. Tijdens een wandeling met mijn man, uitte Rudy zijn bezorgdheid. Dirk stelde meteen voor dat wij Tito in huis konden nemen. Dat was voor Rudy een opluchting.
Twee jaar geleden in juli is Rudy overleden. Tito was bijna 11 jaar toen hij permanent bij ons kwam wonen. Op vraag van Rudy zijn we steeds naar dezelfde dierenarts blijven gaan. Tito heeft namelijk een hartprobleem waarvoor hij pilletjes moet nemen en hij kent zijn dierenarts goed. Onze andere hond, Duma, was in het begin een klein beetje jaloers, maar nu zijn het goede vrienden. Tito is zich intussen thuis gaan voelen. We hebben nog geen seconde spijt gehad van onze beslissing.’
Successieplanning voor beginners
Meer weten over successieplanning? Lees het boek van professor Bart Chiau: Successieplanning voor beginners.
Een goed uitgedokterd successieplan geeft gemoedsrust, bespaart erfbelasting en zal discussies tussen erfgenamen vermijden. Zo beslis je zelf met je huis en spaargeld zal gebeuren als je komt te overlijden. Het wettelijk erfrecht houdt geen rekening met de maatschappelijke evoluties. Denk maar eens aan samenwonenden, singles, nieuw samengestelde gezinnen… Zij vinden geen antwoorden binnen het bestaande erfrecht en moeten zelf op zoek naar oplossingen. Successieplanning voor beginners helpt hen daarbij. Successieplanning beperkt zich zeker niet tot grote vermogens. Iedereen heeft baat bij enkele eenvoudige technieken waarmee je het wettelijk erfrecht kan bijsturen.
